ابوالحسن علی ابن جراح بغدادی

(334 -245 ق)، ادیب، نویسنده، محدث، مفسر و مورخ. از خاندانى ایرانى‏تبار بود. از احمد بن بُدیل قاضى و حسن بن محمد زعفرانى و دیگران حدیث شنید. فرزندش عیسى و ابوالقاسم طبرانى و ابوطاهر ذهلى از او حدیث روایت كرده‏اند. وى وزیر مقتدر و قاهر عباسى بود كه امور مالى دولت را سامان داد. مدتى خلیفه او را بركنار كرد و به زندان انداخت و پس از آزادى به ریاست دیوانها منصوب شد. در 311 ق او را به مكه، سپس به صنعا تبعید كرد. در 312 ق بخشوده و ریاست دیوان اشراف مصر و شام به او سپرده شد. پس از آن در 315 ق مجدداً به وزارت رسید، ولى باز بر اثر حسد درباریان خشم خلیفه بر وى نازل شد و او را دستگیر و زندانى كردند. ابن‏جراح از وزراى ایرانى دربار خلفاى عباسى بود، كه زندگى پر فراز و نشیبى را گذراند، اما در پایان زندگى، در بغداد، محتشم زیست. او را به نیك رفتارى و نیك خلقى ستوده‏اند. هارولدباون خاورشناس انگلیسى كتابى درباره‏ى زندگى وى به نام «زندگى على بن عیسى و عصر او» به انگلیسى نوشته است. از آثارش: «دیوان رسائل»؛ «معانى القرآن» و تفسیر آن كه با همكارى ابوالحسن واسطى و ابن‏مجاهد مقرى تألیف شد، «جامع الدعاء»؛ «كتاب الكتّاب و سیاسة المملكة و سیرة الخلفاء».